GİRİŞ
Kötüniyet tazminatı aynı iş güvencesi kurumu gibi işverene göre daha zayıf konumda olan işçinin korunmasını sağlamak amacıyla iş mevzuatımızda yer alan hukuki bir kurumdur.
Kötüniyet tazminatı 4857 sayılı İş Kanununun 17. Maddesinde düzenlenmiştir. Kötüniyet tazminatı, iş güvencesinden yararlanmayan belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçilerin iş sözleşmesinin işveren tarafından kötüniyetli olarak feshi sonucu hak kazandığı bir tazminat türüdür.
KÖTÜNİYET TAZMİNATININ BAĞIMSIZLIĞI
4857 sayılı İş Kanununun 17. Maddesinde kötüniyet tazminatı ihbar önellerine ait ücretin üç katı tutarı olarak belirlenmiş ve ayrıca ihbar tazminatının da ödenmesi gerektiği kurala bağlanmıştır. Yargıtay, kötüniyet tazminatının ihbar tazminatının vasıflı hali olduğu ve çoğun içinde az da vardır ilkesinden hareketle sadece kötüniyet tazminatının talep edildiği davalarda, kötüniyetin kanıtlanamaması halinde ihbar tazminatının kabulüne karar verilmesi gerektiğine dair kararlar vermektedir.
KÖTÜNİYET TAZMİNATININ ŞARTLARI
-
İş Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Olması
Kötüniyet tazminatı kanun sistematiği bakımından süreli fesih başlığı altında düzenlenmiştir. Kaldı ki belirli süreli sözleşmelerde fesih ihbar öneli olmadığından belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler kötüniyet tazminatına hak kazanamayacaktır. Zira kötüniyet tazminatı, ihbar tazminatını takip etmektedir.
-
İş Güvencesi Kapsamı Dışında Olunması
İş Kanununun 17. Maddesinde kötüniyet tazminatını yine aynı kanunun 18-21. Maddesi dışında kalan işçilerin talep edebileceği düzenlenmiştir.
İş güvencesi konusuyla ilgili ‘İş Güvencesi’ başlıklı makalemizi okumanızı tavsiye ederiz.
-
İşverenin İş Akdinin Kötüniyetle Feshetmesi
Kanun gereği kötüniyet tazminatından sadece işveren sorumludur. Öğreti de işçinin yasanın kendisine tanıdığı fesih hakkını kötüye kullanabileceği belirtilmiştir. Ancak işçinin kötüniyet tazminatı ödemekle yükümlü olduğu şeklinde bir yorum yapılmamalıdır. Yine de işçinin kötüniyete dayanan feshi de haklı fesih olarak değerlendirilmemelidir. Yargıtay’ ın bu gibi işçinin kötüniyetli feshi halinde ‘hakkın kötüye kullanımını hukuk korumamalıdır.’’ Şeklinde kararları mevcuttur.
1475 sayılı İş Kanununda ‘işçinin sendikaya üye olması, şikayete başvurması’ gibi kötüniyet halleri örnekleri sayıldığı halde, 4857 sayılı İş Kanununda açıkça sayma yoluna gidilmemiştir. Bunun nedeni kötüniyet hallerinin sınırlı olduğu yorumunun önüne geçilmek istenmesidir. Ancak kanun gerekçesinde örnekleme yoluna gidilerek, işçinin işveren hakkında şikayette bulunması, dava açması veya tanıklık yapması kötüniyetli fesih sayılacağı belirtilmiştir.
KÖTÜNİYETLİ FESİHTE İSPAT YÜKÜ
İş sözleşmesinin işveren tarafından kötüniyetle feshedildiğinin ispat yükü işçi üzerindedir. Yargıtay’a göre ispat yükünün işveren üzerine bırakılması uygun değildir.
KONUYA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI
**Yargıtay 22. HD. 08.10.2015 gün 2015/23042 E, 2015/2860 K. Sayılı İlamında ‘…Kadın işçinin, iş sözleşmeisini evlilik nedenine dayalı olarak feshine rağmen başka bir işyerinde çalışmaya başlamasının yasal hakkın kötüye kullanımı olup olmadığı her bir somut olay yönünden ayrı ayrı değerlendirilmelidir. …’ denilmektedir.
**Yargıtay 22 HD. 27.04.2017 gün 2017/7501 E., 2017/9931 K. Sayılı İlamında ‘ … mahkeme kararı gerekçesinde ifade edilen şekilde, kötüniyet tazminatının ihbar tazminatının özel türü olması ve aynı anda istenmelerinin mümkün olmaması gibi bir durum söz konusu değildir…’ denilmek suretiyle kötüniyet ve ihbar tazminatının bir arada talep edilebileceği belirtilmiştir.
**Yargıtay 9. HD. 13.06.2017 gün 2017/21489 E., 2017/10427 K. Sayılı İlamında ‘…kötüniyetli fesih iddiasının aksinin davalı işverence ispatlanmadığı gerekçesiyle kabulü isabetsizdir’ denilerek ispat yükünün işçi de olduğu belirtilmiştir.
**Yargıtay 9. HD. 2010/39366 E, 2013/2074 K. Sayılı İlamında ‘…Kötüniyet tazminatına, işçinin feshin gerçekleştiği tarihte hak kazandığı en son günlük brüt ücretin baz alınması gerekir.’ Denilmektedir.